W dniach 18-19 września 2019 przedstawiciele pomorskich firm sektora morskiego oraz instytucji samorządowych (w tym przedstawiciele Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk) uczestniczyli w targach TRANS EXPO ODESSA 2019 na Ukrainie oraz w towarzyszącej im 22 edycji International Conference on Transport and Logistics.
Dzień przed rozpoczęciem konferencji w dniu 17.09 odbyły się warsztaty B2B (Biznes to Biznes) zorganizowane przez Polsko-Ukraińską Izbę Gospodarczą z udziałem polskich małych firm branży morskiej i transportowej wyłonionych w ramach projektu Pomorski Broker Exportowy oraz firm ukraińskich. Spotkanie otworzyli Konsul Polski w Odessie – Andrzej Szmidtke oraz prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej – Jacek Piechota. W spotkaniu brali udział także przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Agencji Rozwoju Pomorza oraz portów morskich Gdańska i Gdyni. Jak wynikało z wypowiedzi p. Andrzeja Szmidtke oraz p. Jacka Piechoty polski biznes w zbyt małym stopniu, jak na polskie możliwości i ambicje obecny jest w Odessie. Brakuje systemowego wsparcia dla polskich firm. Dobrze radzą sobie za to nasi konkurencji m.in. z Niemiec. Istnieje jednak spory potencjał dla nawiązywania licznych kontaktów handlowych obejmujących branże morską, logistyczną i transportową z Polski i Ukrainy.
W konferencji, która odbyła się w dniach 19-20.09 zorganizowanej pod patronatem Ministerstwa Infrastruktury na Ukrainie brało udział ok. 80 osób – przedstawicieli instytucji publicznych, organizacji samorządu gospodarczego oraz portów morskich, operatorów logistycznych, terminali intermodalnych i armatorów morskich i rzecznych. Udział brali także goście z zagranicy: UE, Polski, Rosji, Niemiec, Rumunii (Konstanca), Turcji i Grecji.
Konferencję otworzyli: Dimitry Petrenko (State of service of marine and inland transport of Ukraine) oraz Alexey Vadutyrskiy (Director General of Nibulon). W wystąpieniach otwierających dominował wątek ważności relacji transportowych dla Ukrainy będący pochodną jej położenia geograficznego oraz ważności Ukrainy dla systemu transportowego Europy, w kontekście jej relacji zewnętrznych m.in. z Dalekim Wschodem.
Kluczowy z punktu widzenia samorządu województwa pomorskiego był panel: „Transport dialogue Ukraine-Poland” moderowany przez Prezesa Zrzeszenia Polskiego Handlu na Ukrainie – Jarosława Romańczuka. Otworzył go Michał Graban (samorząd województwa pomorskiego, Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk), który przedstawił prezentację „The role of Ukraine and Black Sea Region in the Logistics preferences of the pomorskie region”, w której zaprezentowano rolę województwa pomorskiego i jego dwóch dużych portów morskich w kreowaniu korytarzy transportowych Północ-Południe i wymiany handlowej pomiędzy regionami Pomorskim i Odesskim. Autor skupił się także na omówieniu planów transportowych polskiego i ukraińskiego rządu związanych z budową tras drogowych Via-Carpatia oraz GO-Highway wraz ze wskazaniem zalet i wad ww. projektów. Michał Stupak reprezentujący port morski w Gdańsku przedstawił plany rozwojowe i inwestycyjne portu gdańskiego w kontekście możliwości kooperacji z regionem odesskim. Autor wyraził myśl, iż port gdański liczy się z zamiarem dedykowania Gdańskiego Terminala Kontenerowego m in. na wymianę kontenerową z Ukrainą. Maria Szymańska reprezentująca port morski w Gdyni skupiła się na omówieniu planów inwestycyjnych i marketingowych portu gdyńskiego w kontekscie ekspansji przestrzennej portu (budowa portu zewnętrznego). Dariusz Kijanka reprezentujący Agencję Rozwoju Pomorza przedstawił rolę projektu Pomorski Broker Exportowy w nawiązywaniu współpracy polskich firm morskich i transportowych ze swoimi partnerami na Ukrainie. Z kolei Aneta Wencel reprezentująca TT-Line omówiła rolę połączeń promowych Polski ze Szwecją w kontekście relacji z Ukrainą.
W innych panelach poruszano kwestie modeli zarządzania portów morskich w Polsce i na Ukrainie. Michał Stupak (port gdański) i Maria Szymańska (port gdyński) zaprezentowali zalety modelu landlord-owskiego, funkcjonującego w polskich portach od 1996 roku. Przedstawiono także plany rozwojowe ukraińskich portów m.in. w kontekście budowy połączeń kolejowych z terminalami ulokowanymi na zapleczu (Odessa Railway) oraz przewozów kontenerowych organizowanych na bazie transportu intermodalnego. Zaprezentowano także rozwiązania innowacyjne stosowane w logistyce. Osobne wystąpienie dedykowane było korytarzowi „Rhine-Danube” (Odra – Dunaj) m.in. w kontekście obsługi połączeń Ukrainy z niemieckimi portami morskimi i rynkami Skandynawii.
Warto podkreślić rolę nowego terminalu kontenerowego w Odessie w ukraińskim i europejskim systemie transportowym. Właścicielem terminalu jest niemiecki koncern HHLA (Hamburger Hafen und Logistik AG), który w ramach rozwoju terminalu realizuje interesy ekonomiczne niemieckich portów, kolei i przewoźników.
Wnioski z pobytu w Odessie:
- Wzrastający wolumen wymiany handlowej Polski i Ukrainy stanowi potencjał do wykorzystania dla naszego kraju, jak i województwa pomorskiego. Zdobyte doświadczenia, informacje uzyskane z konferencji, jak i nawiązane kontakty z firmami i instytucjami obrotu portowo-morskiego wskazują na możliwość osiągnięcia korzyści przez samorząd województwa pomorskiego z większego niż dotychczas zaangażowania w kooperację podmiotów transportowych, morskich i spedycyjnych z Pomorza i Regionu Odesskiego, do czego może posłużyć rozwinięcie porozumienia pomiędzy naszymi regionami z 2003 roku.
- Spore inwestycje w branżę portowo-logistyczną na Ukrainie są udziałem niemieckich firm i instytucji. I tak wizytowany w 2018 roku terminal kontenerowy jest własnością HHLA (Hamburger Hafen und Logistik AG), który przedstawił wówczas plany podwojenia przeładunków terminalu w najbliższym czasie. Niemiecka firma organizuje także regularne połączenia kolejowe biegnące z portu Odessa do różnych ośrodków gospodarczych Ukrainy jak i Europy zachodniej, w tym portów z udziałem niemieckich przedsiębiorstw (z wykorzystaniem korytarzy Rhine-Danube i Orient-East-Med.). Przewozy realizowane są z udziałem niemieckich kolei Deutsche Bahn, która łączy ośrodki na Ukrainie z niemieckimi portami. Stamtąd towary są wożone drogą morską na rynki skandynawskie. Przewozy obejmują między innymi ukraińskie zboża i pasze. Sytuacja ta może stanowić wyzwanie dla polskich portów morskich, operatorów, przewoźników skupionych wokół naszych korytarzy transportowych, które mogą zostać wyparte z kierunku na Ukrainę, pomimo bliższego względem Ukrainy położenia niż porty niemieckie.
- Konsulat polski w Odessie, Zarządy Portów Morskich Gdańska i Gdyni, a także zaprzyjaźnione z województwem pomorskim organizacje (Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza, Zrzeszenie Ukraińskiego Biznesu w Polsce) dostrzegają jednak szansę na odwrócenie negatywnego trendu. Także strona ukraińska (Ukrainian Sea Port Authority, State service of marine and inland transport of Ukraine) dostrzega potrzebę uruchomienia połączeń pomiędzy Ukrainą a pomorskimi portami morskimi. Podobne możliwości związane są portami morskimi Gruzji, Turcji, Rumunii czy Grecji.
Opr. Michał Graban