W dniach 19-21 kwietnia 2023 roku odbyło się XI Forum Transportu Intermodalnego FRACHT. Pierwszy dzień konferencji odbył się w terminalu Intermodalnym Grupy CLIP w Swarzędzu CLIP, kolejne dwa dni w Warszawie. W trzydniowej konferencji wzięło udział ponad 200 osób – przedstawicieli firm, organizacji naukowych i instytucji publicznych powiązanych z transportem, spedycją i logistyką z kraju i zagranicy. Organizatorami wydarzenia byli: Międzynarodowe Stowarzyszenie Europa-Północ-Wschód (ENEIA), Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza (PUIG), Izba Przemysłowo-Handlowa Polska-Azja oraz Stowarzyszenie Producentów i Konsumentów Roślin Strączkowych Ukrainy. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli m.in. Andrzej Adamczyk – minister infrastruktury, dr inż. Ignacy Góra – prezes Urzędu Transportu Kolejowego oraz marszałkowie województw: zachodniopomorskiego, mazowieckiego, lubuskiego, śląskiego i kujawsko-pomorskiego oraz Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk jako partner merytoryczny. W wydarzeniu wzięli udział ambasadorzy nadzwyczajni Ukrainy, Azerbejdżanu, Gruzji, Litwy, Kazachstanu, Uzbekistanu oraz Luksemburga.
Podczas FRACHTU, jak co roku poruszane były zagadnienia branży TSL (transport, spedycja, logistyka), związane ze wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań w obszarze kolejowych przewozów towarów, inwestycjami infrastrukturalnymi oraz działaniami proekologicznymi. W trakcie rozmów poruszone były aktualne wyzwania związane z funkcjonowaniem korytarzy transportowych, międzynarodowych szlaków komunikacyjnych i łańcuchów dostaw oraz roli terminali we współczesnej wymianie handlowej.
Pierwszego dnia FORUM, podczas wizyty studyjnej w Swarzędzu goście mieli okazję zwiedzić nowoczesny terminal intermodalny, usytuowany na skrzyżowaniu korytarzy transportowych Bałtyk – Adriatyk oraz Morze Północne – Bałtyk. Zwiedzany przez uczestników terminal to jedyne miejsce w Polsce, które jest wyposażone w nowoczesny system IT oraz 2 stacje do poziomego rozładunku 4 naczep jednocześnie. W terminalu należącym do Grupy CLIP całkowicie wykluczono konieczność stosowania lokomotyw spalinowych, co ma pozytywny wpływ na środowisko i jest dobrze odbierane przez przewoźników. „Rozbudowa torów przeładunkowych z 4 do 8 oraz zwiększenie pojemności płyty do składowania jednostek intermodalnych, pozwala na obsługę aż 48 pociągów jednej doby i składowania 10 tys. TEU (Twenty-Foot Equivalent Unit) w jednym czasie. Przygotowanie placu i torowisk do obsługi suwnicami, skraca czas obsługi pociągów na terminalu z 8 do 6 godzin, co jest atrakcyjne dla naszych klientów oraz dla przewoźników. płyta do składowania kontenerów została powiększona i liczy teraz 28 tys. mkw.”– podkreślała podczas wizyty studyjnej Agnieszka Hipś, Prezes Grupy CLIP.
W trakcie wystąpień towarzyszących wizycie studyjnej głos zabrał Stanisław Szultka, dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, który powiedział: „Znacząco wzrasta rola szlaków transportowych północ – południe, a nie jak dotychczas wschód – zachód. Województwo Pomorskie dostrzega priorytetowe znaczenie korytarza Bałtyk-Adriatyk, jak również szlaków przez Ukrainę i czy innych kierunków południowych, takich jak Bułgaria, Węgry, Turcja.”
Otwierając drugi dzień Forum Jacek Piechota, Prezes Polsko – Ukraińskiej Izby Gospodarczej powiedział: „Przed wybuchem wojny Ukraina realizowała 90 proc. swojego eksportu przez porty morskie. Dziś obserwujemy znaczny wzrost znaczenia transportu kolejowego i drogowego dlatego takie spotkania jak Fracht pozwalają na zacieśnianie współpracy terminali po obu stronach granicy.”
Prezes Izby Przemysłowo-Handlowej Polska-Azja Janusz Piechociński przedstawił prezentację pt.: „Konsekwencje pandemii Covid19 i wojny w Ukrainie dla europejskiej i światowej gospodarki, handlu i szlaków komunikacyjnych” , w której skupił się na deglobalizacji produkcji i usług, skracaniu globalnych łańcuchów dostaw, a także na wojnach handlowych, protekcjonizmie i nacjonalizacji w gospodarce. Tematem wystąpienia były m.in. globalna inflacja, zmniejszona produkcja w Chinach, niskie indeksy opisujące aktywność gospodarki i sektora Transport-Spedycja-Logistyka. Jednocześnie widzimy – jak powiedział Prezes – powolne oznaki ożywienia światowej gospodarki, jednak nie tylko analitycy dalecy są od optymizmu. Według prognoz Maersk z 27 marca, tegoroczny światowy wzrost gospodarczy wyniesie poniżej 2 proc. Chociaż mamy do czynienia ze stabilizacją globalnego łańcucha dostaw, inflacja i niestabilność geopolityczna nadal stanowią wyzwanie dla transportu a przedsiębiorstwa sygnalizują brak czytelnych sygnałów jak skutecznie funkcjonować i planować nie tylko procesy inwestycyjne ale także bieżące działanie.
Jak wynikało z prezentacji we współczesnej gospodarce tworzy się układ trójbiegunowy: USA, Chiny i Unia Europejska. W ujęciu dolarowym przepływy handlowe między trzema największymi gospodarkami są silniejsze niż kiedykolwiek. Jednak zakłócenia w globalnych łańcuchach dostaw od czasu pandemii i wojny na Ukrainie zmusiły kraje i regiony do dążenia do większej samowystarczalności w zakresie energii, żywności, zasobów, technologii i nie tylko. W relacjach globalnych wzrasta wymiana handlowa Unii Europejskiej i USA, maleją natomiast przewozy kolejowe Nowego Jedwabnego Szlaku. Dla kolei rośnie jednak konkurencja transportu morskiego, bowiem tam podaż przewyższa popyt. W przewozach koleją nastąpiła zmiana struktury pod względem destynacji. Gros pociągów z Chin jeździ obecnie do Rosji i Białorusi, a nie do Europy Zachodniej, w tym do Polski. Przyczyn jest kilka, w tym malejące stawki frachtu morskiego będące konsekwencją wojny rosyjsko-ukraińskiej. Polska nadal zajmowała w ub.r. pierwsze miejsce w zakresie przewozów kolejowych z Chin (47,7 proc. wszystkich przewiezionych kontenerów). Choć wolumen ten zmniejszył się o 21,9 proc. rok do roku, to tempo spadku było najniższe wśród państw członkowskich UE. W kierunku zachodnim spadek był niewielki, o 13,4 proc., w drugą stronę znacznie większy – o 61,2 proc. Pociągi w kierunku zachodnim przewyższały liczebnie pociągi w kierunku wschodnim ponad dziesięciokrotnie. Redukcja przewozów kolejowych z Chin do Europy Zachodniej skompensowana została przewozami Chiny-Rosja. Wzrasta także rola wymiany handlowej Kazachstanu z Azerbejdżanem oraz Kazachstanu z Chinami.
Spadła aktywność ukraińskich portów. Przed wybuchem wojny Ukraina była największym rynkiem przewozów kontenerowych w tym regionie, a udział jej portów w przeładunkach na Morzu Czarnym wynosił w 2021 r. 34%. W ubiegłym roku, po wycofaniu się przewoźników z ukraińskich portów spadł do 7%.
W dalszej części drugiego dnia Forum odbył się panel dyskusyjny dedykowany Inicjatywie Trójmorza z udziałem polskich i ukraińskich przewoźników, portów morskich oraz Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk. Dyskutowano o rozwoju oraz bezpieczeństwie Trójmorza, znaczeniu budowy efektywnych połączeń N-S dla rozwoju gospodarczego oraz bezpieczeństwa państw Europy Środkowej i Wschodniej. Nowa sytuacja jest wyzwaniem dla wszystkich uczestników rynku TSL. Podczas panelu podkreślono, że infrastruktura kolejowa, co widać w na tle konfliktu zbrojonego w Ukrainie, ma znaczenie gospodarcze oraz z punktu widzenia obronności i bezpieczeństwa państw. Widoczne to jest także w zakresie niedoboru energii, co kryzys na Ukrainie pokazał z całą mocą. Kolej emituje 9 razy mniej CO2 niż drogi, kolej jest również 7 razy bardziej energooszczędna. Jednak zaznaczono, że drogi prąd może kosztować europejskie koleje 10 miliardów euro w 2023 roku. Trójmorze nabrało nowego znacznie w kontekście wojny, mówi się o konieczności włączenia Ukrainy w tę Inicjatywę.
Michał Graban reprezentujący Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk przedstawił inicjatywy polskich regionów na rzecz aktywizacji sieci TEN-T, rozwoju logistyki, transportu intermodalnego, zaawansowanych i inteligentnych technologii w oparciu o regionalne dokumenty rozwojowe oraz inicjatywy na rzecz pozyskiwania inwestorów. Osobną uwagę autor poświęcił tematyce Trómorza w kontekście woluminów przeładunkowych polskich i bałtyckich portów morskich oraz inicjatywy Nowego Jedwabnego Szlaku. Prof. dr hab. Tomasz Grosse reprezentujący Uniwersytet Warszawski omówił geopolityczny kontekst Trójmorza w relacji do bezpieczeństwa Polski i współczesnej polityki międzynarodowej.
Prezentacja Urzędu Transportu Kolejowego dotyczyła wielkości i struktury przewozów kolejowych w Polsce. jak wynikało z prezentacji rozwój zrównoważonego transportu intermodalnego jest ograniczony przez bariery, które są odnotowywane w zakresie regulacji czy niedostosowania infrastruktury kolejowej oraz niedostateczną cyfryzację transportu, która wymaga stworzenia sieciowego i systemowego podejścia do kolei. Potrzebne jest wykorzystanie niezawodowości połączeń, zapewnienie bezpieczeństwa oraz efektywności i atrakcyjności usług transportu kolejowego, także poprzez podniesienie zdolności przepustowości i automatyzacji procesów. Transport intermodalny znaczenia nabiera także w kontekście aktualnej sytuacji geopolitycznej. W 2020 r. w ramach realizacji przewozów intermodalnych w Polsce przewieziono 23,8 mln ton ładunków, co oznacza wzrost o 22% r/r. Istotny jest fakt, że dynamika wzrostu jest trwała. Na przestrzeni ostatniej dekady masa przewiezionych ładunków nieustannie rosła, osiągając w 2020 r. wzrost – w porównaniu do 2010 r. – o ponad 440%. W Polsce są 43 terminale intermodalne. Jednym z czynników wpływających na rozwój terminali intermodalnych jest zastosowanie innowacyjnych rozwiązań. Dane Eurostatu wskazują, że udział intermodalnych kolejowych przewozów towarowych w poszczególnych krajach Unii Europejskiej jest bardzo zróżnicowany. W Grecji dany wskaźnik jest najwyższy i wynosi 73%, podczas gdy w pozostałych krajach członkowskich nie przekracza 55%. W Polsce przewozy intermodalne koleją stanowią ledwie 10% transportu towarów, tymczasem w Niemczech – 29%. W krajach bałtyckich – na Litwie, w Estonii i na Łotwie – odpowiednio 3%, 2% i 1%. Wskaźnik europejski wynosi 23%.
W trakcie panelu „Logistyka dla Ukrainy” omawiano zagadnienia integracji ukraińskiej sieci kolejowej z siecią europejską, wsparcia KE dla przewozów towarowych w ramach ukraińskiego eksportu i importu (Solidarity Lines), realizacji wniosków i postulatów przedsiębiorców dotyczących ruchu transgranicznego Ukraina-Polska oraz wsparcia Europejskich Kolei Narodowych dla Kolei Ukraińskich. Dostrzegając rolę terminali i logistyki w obecnej zdestabilizowanej sytuacji rynku międzynarodowych przewozów oraz konieczność zabezpieczenia łańcuchów dostaw, uczestnicy Forum FRACHT, Grupa Clip oraz Ukraińskie Koleje Państwowe (Ukrzalyznica) podjęli decyzję o rozpoczęciu pilotażowego programu współpracy. Celem jest wzmocnienie polsko – ukraińskich relacji w zakresie wymiany handlowej, w szczególności transportu i logistyki. Realizacja pilotażowego programu pozwoli na wypracowanie perspektyw współpracy pomiędzy przewoźnikami, a także wdrażaniu rozwiązań ukierunkowanych na wzmocnienie współpracy pomiędzy Ukrainą i Unią Europejską, w tym Polską.
W ramach ostatniego panelu drugiego dnia „Praktyka roku 2022. Kluczowe wyzwania dla branży TSL na przyszłość” omawiano oczekiwania branży wobec polityki, administracji, zagadnienia kryzysu energetycznego, dywersyfikacji źródeł energii elektrycznej, optymalizacji kosztów spalania i efektywności energetycznej obiektów logistycznych. Poruszona była także tematyka nowych łańcuchów transportowych, struktury towarowej i rozwoju transportu intermodalnego, a także rynku pracy.
Trzeciego dnia Forum odbyły się dwa panele. Pierwszy z nich prowadzony przez Macieja Brzozowskiego, Dyrektor Przedstawicielstwa portu Hamburg na Polskę dotyczył portu przyszłości, nowych łańcuchów wartości opartych o dekarbonizację i nowe paliwa (wodór, biopaliwa, metanol, gaz ziemny). W panelu brali udział przedstawiciele portów morskich Gdańska (Michał Stupak) i Gdyni (Beata Szymanowska).
Wystąpienie prof. ALK, dr hab. Mirosława Antonowicza, Przewodniczącego Organizacji Współpracy Kolei (OSŻD) dotyczyło cyfryzacji procedur przekraczania granicy w międzynarodowych korytarzach transportu Kolejowego.
Ostatnia dyskusja panelowa dotyczyła cyfrowego transportu oraz technologicznych zmian w branży TSL. Omówiono tematykę Systemu Obsługi Granicznej (SOG), Port Community System oraz wdrożenia elektronicznego listu przewozowego jako konsekwencji umowy PKP CARGO oraz Kolejami Ukraińskimi.
Opr. Michał Graban
Fot: Adam Kupniewski
Add a Comment