W dniach 5-6 grudnia 2019 roku w Chorzowie odbyło się VI Forum Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk. Przed konferencją odbyło się Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk, na którym wybrano nowego prezesa Stowarzyszenia: Leszka Bonnę – wicemarszałka województwa pomorskiego, który zastąpił Ryszarda Świlskiego, który został wybrany senatorem RP.
W konferencji, która miała miejsce w sali Stadionu Śląskiego wzięło udział ok. 100 osób – przedstawicieli instytucji samorządowych, ministerstw, firm portowych, logistycznych i armatorskich, instytucji otoczenia biznesu oraz organizacji naukowych. W konferencji wzięli także udział przedstawiciele władz Regionu Blekinge ze Szwecji oraz samorządów regionalnych Czech i Słowacji (kraj Żyliński i Śląsko-Morawski).
– Jako województwo śląskie od lat dostrzegamy potencjał korytarzy transportowych, dlatego rozwój transportu i infrastruktury transportowej jest priorytetem w strategii rozwoju naszego regionu. Lokalizacja województwa śląskiego jest naszą mocną stroną, co automatycznie czyni nas ważną częścią Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk – mówił podczas otwarcia Forum Wojciech Kałuża, wicemarszałek województwa śląskiego.
Leszek Bonna, nowo wybrany prezes SPR KTBA, powiedział, że program VI Forum koncentruje się na tematach, które są bardzo istotne dla całego Stowarzyszenia.
– Rola Skandynawii w korytarzu transportowym Bałtyk-Adriatyk i otwarcie korytarzy transportowych w kierunku Morza Czarnego będą przedmiotem naszych działań w najbliższych latach – podkreślił Leszek Bonna.
O tym, że Korytarz ważny jest dla Szwecji, przekonywał także Johan Sandberg, przewodniczący Rady Rozwoju Regionalnego z Regionu Blekinge.
– Chcemy, aby Korytarz Bałtyk-Adriatyk żył także po drugiej stronie Morza Bałtyckiego. W Szwecji mamy wszystkie elementy potrzebne do tego, aby być jego częścią, a to, czego nam brakuje to większe zrozumienie dla tej idei ze strony naszego rządu – mówił Sandberg.
Pierwszy dzień VI Forum Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk rozpoczął się od bloku tematycznego: Rola Skandynawii dla Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk.
W 2018 roku została podpisana trójstronna umowa między szwedzkim Stowarzyszeniem Baltic-Link, Stowarzyszeniem Miast Autostrady Bursztynowej (ARCA) oraz Stowarzyszeniem Polskich Regionów Korytarz Transportowy Bałtyk-Adriatyk. Umowa obejmuje zorganizowaną i rozwiniętą współpracę mającą na celu włączenie Baltic-Link do korytarza łączącego porty Morza Bałtyckiego z portami Morza Adriatyckiego, co oznacza przedłużenie korytarza do szwedzkiego Goeteborga autostradą morską Gdynia – Karlskrona.
O zaletach przedłużenia korytarza o Szwecję i płynących z tego benefitach mówili Leif Andersson i Bo-Eddie Rossbol z Baltic Link Association. Lepszy dostęp do hubów i do węzłów transportowych sieci TEN-T, zawężenie współpracy w rejonie Morza Bałtyckiego, zmniejszenie kosztów transportu, skrócenie czasu dostarczania towarów czy też zmniejszenie szkodliwego wpływu na środowisko – to tylko kilka wymienionych przykładów współpracy w ramach autostrady morskiej na Bałtyku.
Marek Parzyszek, reprezentujący przewoźnika promowego Stena Line, mówił z kolei o doświadczeniach swojego przedsiębiorstwa, którego statki są ważnym elementem w siatce transportowej na Morzu Bałtyckim. Potwierdzeniem tego jest cieszące się bardzo dużym zainteresowaniem połączenie promowe Gdynia – Karlskrona, zainaugurowane 24 lata temu.
– Rocznie inwestujemy ok. 500 mln euro w modernizację eksploatowanych statków i zakup nowych jednostek. Nasze promy to tzw. RoPaxy – częściowo pasażerskie, a częściowo cargo, które w najlepszym stopniu realizują istniejące potrzeby transportowe na rynku. Dla Korytarza Bałtyk-Adriatyk, najważniejsze jest oczywiście połączenie Gdynia – Karlskorna, które aktualnie obsługiwane jest przez trzy nasze promy. W przyszłym roku planujemy zwiększyć ilość promów na tym odcinku do czterech – mówił Marek Parzyszek.
Z kolei o doświadczeniach fińskiego przewoźnika Finnlines mówił Robert Kolka, przedstawiciel polskiego oddziału tej firmy.
– Jesteśmy wiodącym operatorem żeglugowym na Morzu Bałtyckim. Od 20 lat oferujemy także regularne połączenia frachtowe pomiędzy portami Finlandii i Polski, prowadząc także samodzielny serwis, łącząc Gdynię z innymi bałtyckimi portami. Mamy swoich stałych klientów, jesteśmy wsparciem choćby dla przemysłu papierniczego, choć w ogólnym zestawieniu grupa przewożonych przez nas produktów jest zróżnicowana – mówił Robert Kolka.
O aktywacji współpracy gospodarczej mówił z kolei dr Michał Graban, reprezentujący Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk.
– Nasze porty morskie, które mają wielkie znaczenie z punktu widzenia Korytarza Bałtyk-Adriatyk, w 2018 roku przeładowały 100 mln ton towarów. Patrząc jednak na dane statystyczne, niewiele z tych towarów trafiło z Polski do Skandynawii. Za to przepływ towarów doskonale widać pomiędzy Półwyspem Apenińskim i Skandynawią via Niemcy i zachodni Bałtyk. Przed nami jest więc zadanie, aby w przyszłości strumień towarów szedł przez środkowy Bałtyk z wykorzystaniem naszych morskich portów – mówił Michał Graban. Prelegent omówił także plany Stowarzyszenia związane z zacieśnieniem współpracy polskich regionów BAC z poszczególnymi państwami Skandynawii.
Drugi temat poruszony tego dnia na Forum: Korytarze Bałtyk-Adriatyk i Bałtyk-Morze Czarne – filary transportowe Trójmorza, dotyczył możliwości otwarcia korytarzy transportowych w kierunku Morza Czarnego.
Pierwszym prelegentem w tym bloku tematycznym był prof. dr hab. Piotr Rosik z Polskiej Akademii Nauk, który przedstawił charakterystykę trasy Via Carpatia oraz powiązanych z nią tras m.in. Via Baltica. Przedstawiciel PAN nakreślił także stan natężenia ruchu pojazdów ciężarowych w obszarze wspomnianych korytarzy.
– Dane statystyczne mówią, że natężenie ruchu pojazdów ciężarowych jest niewielkie i utrzymuje się na poziomie 2-3 tys. pojazdów na dobę. Jedynie w okolicach Suwałk ruch jest większy i utrzymuje się na poziomie ok. 6 tys. pojazdów dziennie. Co warto podkreślić, z roku na rok, ruch ten sukcesywnie rośnie, choć ruch na granicy wschodniej z Białorusią i Ukrainą, w porównaniu z ruchem na granicy z Niemcami jest dużo niższy – mówi Rosik.
Jak dodał prelegent, planowany przebieg Via Carpatia dotyczy terenów o niskiej liczbie ludności, a wręcz terenów wyludniających się, gdzie średnia wieku wynosi ok. 70 lat, co należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu tej trasy, szczególnie środkowego odcinka Ełk-Lublin. Rozwój tego korytarza to zwiększenie szans dla mieszkańców tych terenów, choć efektywność Via Carpatii należy rozważać przy założeniu likwidacji wąskich gardeł korytarza, co najpewniej nastąpi dopiero po 2030 roku.
O tym, że Via Carpatia – jako oś układu transportowego – stanowi szansę na rozwój wielu regionów położonych na wschodzie Unii Europejskiej mówił także Michał Strzelichowski z Departamentu Strategii Transportu Ministerstwa Infrastruktury.
– Realizacja trasy Via Carpatia jako korytarza drogowego w sieci bazowej TEN-T może zapewnić silny impuls rozwojowy dla obszaru Europy Wschodniej – mówił Strzelichowski.
Jednym z prelegentów drugiego dnia forum był również Jacek Piechota, prezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, a w przeszłości m.in. minister gospodarki w rządzie Leszka Millera i minister gospodarki i pracy w rządzie Marka Belki. Były minister, a obecnie prezes mówił o potencjale współpracy gospodarczej polskich regionów z Ukrainą, która z jednej strony boryka się z problemami politycznymi tj. konflikt z Rosją, a z drugiej strony próbuje przyciągnąć biznes z krajów Unii Europejskiej do siebie.
– Ukraina od wielu lat patrzy tylko na zachód i czyni konkretne kroki, aby zachód zainteresował się Ukrainą. Wzrost pozycji w rankingu Banku Światowego i rankingu innowacyjności, stabilność kredytowa czy wejście w 2018 roku do grona 50 najbardziej rozwiniętych krajów świata to tylko niektóre przykłady tej polityki – podkreślał Jacek Piechota.
O nadziejach związanych z Ukrainą mówił przedstawiciel Zarządu Morskiego Portu Gdańsk S.A. – Michał Stupak.
– Naszym zapleczem portowym jest nie tylko Polska, ale również Czechy, Słowacja, częściowo Węgry, ale przede wszystkim Ukraina, z którą łączymy bardzo duże nadzieje. Morze Czarne ma duży potencjał, liczymy, że w niedalekiej przyszłości przeładunki z Chin będą przechodzić przez porty południowej Ukrainy, z których część finalnie będzie trafiać do Skandynawii, oczywiście z wykorzystaniem gdańskiego portu – mówił Michał Stupak z Zarządu Morskiego Portu Gdańsk.
Ostatnim tematem pierwszego dnia forum był Węzeł logistyczny Bydgoszcz. Prelegentem w tym temacie był Stanisław Wroński, pełnomocnik województwa kujawsko-pomorskiego ds. dróg wodnych śródlądowych, który odniósł się m.in. do planów rozwojowych Portu Gdańsk. Zdaniem Pełnomocnika, to rozwój polskich portów morskich jest impulsem do budowy węzłów logistycznych, takich jak ten w Bydgoszczy.
– Systematyczny rozwój przeładunków w porcie w Gdańsku czy w Gdyni spowoduje z czasem, że ich przepustowość będzie mocno ograniczona, a w rozładowaniu ewentualnych zatorów pomogą węzły transportowe położone w pewnej odległości od morza, lecz ulokowane przy szlaku wodnym, tak jak węzeł logistyczny w Bydgoszczy – zaznaczył prelegent.
Drugi dzień Forum otworzył kolejny blok tematyczny: Współpraca transgraniczna Województwa Śląskiego z Czechami i Słowacją – znacznie dla Korytarza Bałtyk-Adriatyk w kontekście projektu Trans Tritia, do którego wprowadziła Aleksandra Krawucka, menedżer projektu Trans Tritia reprezentująca Górnośląską Agencję Przedsiębiorczości i Rozwoju, prezentując ogólne założenia współpracy terytorialnej obejmującej cześć Polski, Słowacji i Czech.
– Zacieśnienie współpracy w zakresie funkcjonowania systemu transportu towarowego między władzami regionalnymi i kluczowymi interesariuszami, czy też zwiększenie udziału transportu kolejowego i wodnego z wykorzystaniem wód śródlądowych to jedno z kluczowych zadań projektu Trans Tritia, który obejmuje województwo śląskie i opolskie oraz kraj Żyliński i Śląsko-Morawski – mówiła Aleksandra Krawucka.
Jaki wpływ na rozwój regionu ma projekt Trans Tritia? Dlaczego samorządy angażują się w projekty korytarzowe? To pytania, na które odpowiadali prelegenci II dnia Forum.
– Największym i najbardziej potrzebnym elementem dystrybucji fizycznej jest przepływ z wykorzystaniem transportu. Na te potrzeby odpowiada projekt Trans Tritia, który opiera się na współpracy sąsiadujących ze sobą regionów. Rozwój infrastruktury w tym przypadku opiera się na podejściu oddolnym, gdzie angażuje się podmioty, które związane są ze współpracą z samorządami lub są to po prostu samorządy – mówiła prof. Katarzyna Dohn z Górnośląskiej Agencji Przedsiębiorczości i Rozwoju Sp. z o.o., która jest liderem projektu Trans Tritia.
– Obecność grona specjalistów, badaczy, naukowców i praktyków daje nam wiedzę, gdzie znajdują się dostępne towary i ich przepływy, gdzie występuje produkcja, a gdzie magazynowanie. Samorządy odpowiadają przed mieszkańcami za poprawę warunków ich życia, za harmonię i przestrzeń wokół nich, co znamy jako planowanie przestrzenne. Bez samorządów, bez specjalistycznej wiedzy osób odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne nie mamy pełnego rozeznania. Dlatego rola samorządów jest bardzo istotna, bowiem to samorząd jako główny strateg zna lokalne słabości, ale potrafi wskazać także stosowne rozwiązania. System korytarzowy to wyższa półka rozwiązań przestrzennych, stąd współpraca na wielu poziomach jest kluczem do sukcesu – mówiła Gabriela Tomik, pełnomocnik Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.
W podobnym tonie wypowiadał się Robert Goc – Dyrektor ds. Rozwoju Śląskiego Centrum Logistyki.
– O znaczeniu samorządów w tworzeniu centrów logistycznych niech świadczy 77-procentowy udział Miasta Gliwice w akcjonariacie Śląskiego Centrum Logistyki. Inwestycje infrastrukturalne w centra logistyczne to ogromne koszty, których prywatny inwestor nie jest w stanie udźwignąć. Doświadczenie Polski, Czech i Słowacji nie są w tej materii odosobnionym przypadkiem. Przed powstaniem Śląskiego Centrum Logistyki badaliśmy genezę powstawania takich centrów w krajach Europy Zachodniej. Doświadczenia naszych sąsiadów są takie, że zazwyczaj to samorządy odgrywały najważniejszą rolę przy tego rodzaju inwestycjach. Samorząd udostępnia grunty w sensownym miejscu i wnosi skład w postaci infrastruktury transportowej. Dopiero drugi etap to wejście prywatnych operatorów – mówił Robert Goc.
O współpracy przy projekcie Trans Tritia mówił z kolei Pavel Santarius, reprezentujący Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju kraju Morawsko-Śląskiego, który jest partnerem projektu Trans Tritia.
– W naszym regionie koncentruje się wiele gałęzi przemysłu, krzyżują się szlaki transportowe, stąd nie bez przyczyny przebiega tutaj Korytarz Bałtyk-Adriatyk. Dążymy do tego, aby oprócz dogodnego transportu pasażerskiego, który dzisiaj jest na zadowalającym poziomie, stworzyć dogodne warunki także dla transportu towarów – mówił Pavel Santarius. – Po pierwsze współpraca, po drugie praca, po trzecie weryfikacja i wdrażanie. To trzy najważniejsze elementy naszej współpracy, która rozpoczęła się w 2015 roku – dodał Santarius.
Ważnym wydarzeniem drugiego dnia Forum było podpisanie deklaracji o współpracy pomiędzy Stowarzyszeniem Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk a Porozumieniem operatorów terminali przeładunkowych i centrów logistycznych Europy Środkowo-Wschodniej.
– Podpisane porozumienie ma bardzo duże znaczenie z perspektywy usprawnienia pracy operatorów logistycznych i intermodalnych – powiedział jeden z sygnatariuszy porozumienia Henryk Zielaskiewicz – dyrektor Biura Logistyki PKP S.A. Współdziałanie poszczególnych operatorów z polskimi regionami korytarza Bałtyk-Adriatyk będzie polegało na wzajemnym wsparciu informacyjnym, organizacyjnym i promocyjnym w celu zwiększenia potencjału i konkurencyjności przedsiębiorstw branży transportowo-logistycznej.
– Porozumienie doskonale wpisuje się w działania naszego Stowarzyszenia, ale również doskonale współgra z przyjętym wczoraj (5 grudnia br.) na Walnym Zgromadzeniu planem działaniem na najbliższy rok. Dzisiejsza uroczystość oznacza, że możemy już wcielać w życie zadania, które przyjęliśmy wczoraj uchwałą – mówił z kolei drugi sygnatariusz porozumienia Sławomir Kopyść, Członek Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego i wiceprezes Stowarzyszenia Polskich Regionów Korytarza Transportowego Bałtyk-Adriatyk.
– Obecność na Forum przedstawicieli centrów logistycznych i operatorów, którzy zajmują się przewozami, powoduje, że nasza praca ma coraz większy sens. Od ogółów przechodzimy do konkretów, czego dowodem są także tematy podejmowane na VI Forum – dodał Sławomir Kopyść.
Moderatorem konferencji był dr Michał Tuszyński.
Tekst: Sławomir Lewandowski, Michał Graban
Foto: Sławomir Lewandowski